LEYLAK

Bahçelerde her türlü kötü şartlar altında sorunsuz yaşayabilen, kışın yapraklarını döken, şiddetli soğuklardan donmalardan etkilenmeyen, yazın aşırı sıcaklara kuraklığa iyi dayanabilen küçük yapılı bir ağaçtır. Çiçeklerinin hem güzelliği hem güzel kokusu için leylak eskiden bahçelerden eksik edilmezdi. Şimdi pek tercih edilmiyor. Leylaklar sadece ilkbaharda çiçeklenir.

Toprak seçen, yerini beğenmeyen leylak hiç görmedim. Fakat asitli topraklardan hoşlanmadığı, suyu iyi süzen ve alkalinli (kireçli) olan toprakları sevdiği söyleniyor. Leylak bol güneş ister. Yarı gölgede de olur. Toprağı fazla su kaybediyorsa sıcak günlerde sulamalısınız.

Leylak denince akla eflatun renk gelir. Mordan farklı olarak, maviye daha yakın ve açık tonda bir renktir. Buna daha çok leylak rengi denir. Leylakların eflatundan başka koyu pembeye yakın tonda tatlı mor, beyaz, soluk sarı, yalınkat ve katmerli çiçek açan cinsleri de var. Daha renkli, alacalı renkli yeni cinsleri de türetilmiştir. Minik çiçekleri biraz sümbül çiçeklerine benzer. Yukarı doğru dik duran bir salkımda çok sayıda küçük çiçekler bulunur. Ama ülkemizde en çok eflatun rengi yaygındır.

Leylaklar fazla çiçek açmıyorsa; hatalı budama yapılmış demektir. Bol çiçeklenmesini istiyorsanız ince dallarını budamayacaksınız. Budarsanız ilkbaharda çiçeklenecek dallardan yoksun kalır, yeni dallar çıkarır, bunlar sonraki sene çiçeklenir, bir sene beklersiniz. Hatta çiçekleri koparmayın üstünde kalsın. Çünkü çiçeklerini yeni dallarıyla beraber koparırsınız, böyle olunca da o dalla beraber illaki çiçeksiz yeni sürgünler de beraber koparılmış oluyor. Gelecek yıl çiçek açacak olan yeni sürgünlerin koparılması büyük bir kayıptır. Dahası, üstünde yeni filiz olmasa bile kopardığınız çiçekli dal yaz boyunca yeni filizler çıkaracaktı ki gelecek yıl bunlar çiçeklensin. Anlayacağınız, çiçek dalında güzeldir diye düşünün ve leylak çiçeklerini asla koparmayın.

Hatta çiçekleri koparmayın üstünde kalsın. Çünkü çiçeklerini yeni dallarıyla beraber koparırsınız, böyle olunca da o dalla beraber illaki çiçeksiz yeni sürgünler de beraber koparılmış oluyor. Gelecek yıl çiçek açacak olan yeni sürgünlerin koparılması büyük bir kayıptır. Dahası, üstünde yeni filiz olmasa bile kopardığınız çiçekli dal yaz boyunca yeni filizler çıkaracaktı ki gelecek yıl bunlar çiçeklensin. Anlayacağınız, çiçek dalında güzeldir diye düşünün ve leylak çiçeklerini asla koparmayın.

Henüz genç bir fidanken, hem kısa boylu hem dallı budaklı olacak şekilde budamalısınız. Yoksa çiçeklerini iki – üç metre yüksekten koklamak zorunda kalabilirsiniz. Birkaç yıllık olunca bir buçuk metre kadar boyda çiçeklendirebilirsiniz. Bundan sonra budamasına çok dikkat edin, ince dallarını budamakta cimri davranın. Eğer ince dallarını tamamen yok ederseniz birkaç yıl hiç çiçeklenmeyebilir. Yeni dallarının yeterince olgunlaşması yaşlanması ve dallanıp budaklanmaları gerekiyor.

Üretilmesi

1- Çoğu leylaklar kökten sürgünler çıkarır. Bunlardan yeterince olgunlaşmış köklenmiş sürgünleri ayırmayla yeni leylak ağaçları elde edebilirsiniz.

2- Yarı olgun çelikleri ile: Kökten ilkbaharda yeni çıkmış sürgünler temmuz sonuna kadar yeterince olgunlaştığında toprağın 15 cm altında kalan kısmından kesip alın. Gerçi başka sürgünleri de olur: alt taraf biraz olgun, üst tarafı taze olacak. Bu yarı olgun dalların alt yapraklarını ayıklayın üstteki birkaç yaprak kalsın. Uzayıp giden en üst kısmı kesin atın. Dalları gölgeli bir yerde saksılara veya torbalardaki toprağa ekin. Bir iki ay içinde köklenirler. Gölgeli, havadar ve sıcak bir yerde olmalı. Güneye bakan duvar dipleri iyidir. Köklenmeleri tamamlanana kadar güneşten ve kurutucu rüzgârdan hava cereyanından korunmaları gerekiyor.