RİZE

Rize, Yunanca: Ριζούντα (Rizunda) Lazca: რიზინი "Rizini"), Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz bölümünde yer alan bir şehirdir.

Doğuda Çayeli ve Güneysu ile, güneyde İkizdere, batıda Derepazarı ve Kalkandere, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. Şehrin nüfusu 2009 yılına göre 96.503'tir. 1927'de 14.000 olan nüfusu 1990'da 52.743'e, 2000'de 78.144'e, 2007'de 94.800'e çıkmıştır.

ETİMOLOJİ

Antik Çağ yazılı kaynaklarında Rhizus (Πιζοῦς) olarak anılan Rize adının Yunanca "ριζα" (riza) isminden geldiği sanılmakta olup anlamı "Dağ Eteği"'dir. Bazı yazarlar kent adını yine Yunanca "pirinç" anlamına gelen rizi (ρύζι) ile "kök, temel, esas" anlamına gelen Riza (ῥίζα) kelimesiyle ilişkilendirmiş, hatta Lazca İrizeni "Düzlükler" kelimesi de önerilmiştir.Şehrin Gürcüce adı: "რიზე", Lazca adı ise: "Rizini"'dir.

TARİH

Eski dönemlerde burada Kulku veya Kulha denilen bir asya topluluğu yaşamaktaydı. Bölgeyi MÖ 765-735 yılları arasında Urartu kralı II. Sardur ele geçirmiştir. MÖ 714'teKimmerler tarafından fethedilen bölge, MÖ 680 İskitlerin eline geçmiş ve MÖ 626'da Saka Kralı Madovanın öldürülmesiyle Med İmparatorluğuna bağlanmıştır. MÖ 670 yılındaMilet şehir devletlerine ve Büyük İskender'in doğu seferi sırasında Kapadokya ve Bitinya ile beraber Pontos eyaletinin bir parçası olmuştur. MS 10'dan MS 395 kadar Roma İmparatorluğunun Bu tarihten sonra Bizans İmparatorluğunun bir parçası olmuştur. Romalı gezgin Arrian burada yaşayan halkı Lazlar olarak tanımlamıştır.

Malazgirt Savaşından sonra 1080 Posof kuşatmasında yenilen Gürcü Krallıgından alınan Rize, Türk Beyliklerini eline geçmiştir. 1098'de yeniden Bizansların eline geçen şehir Gürcistan üzerinden yoğun kuman iskanına uğramıştır.1204'te Trabzon Rum İmparatorluğu bağlanmış. 1470'te Fatih Sultan Mehmet tarafından feth edilmiştir.

Rize 19. yüzyılın ikinci yarısında Batum'un Ruslar'a bırakılmasının ardından, Trabzon Vilayetine bağlı LazistanSancağının merkezi olmuş, Cumhuriyet döneminde il merkezi olmuştur. I. Dünya Savaşında yaklaşık iki yıl süren Rus işgalinin ardından özellikle çay ekiminin yaygınlaşması ile önemli bir gelişme göstermiştir.

FIRTINA DERESİ

RİZE KALESİ

CİHA KALESİ

AYDER YAYLASI