ZAMBAK

Zambak: Zambak (Liliaceae) familyasının Lilium cinsinden genellikle soğan
ile üreyen mevsimlik çiçekli bitkilerin adıdır. Zambakgiller familyasında
bu cinse ait 110 civarında bitki türü vardır. Genellikle bahçe ve süs
bitkisi olarak kullanılır, bazı soğanlı türleri de insanlar tarafından
yenilebilir. Bu cinse ait zambak türü asıl zambaktır, isminde zambak geçen
başka bitkilerde olmasına rağmen onlar diğer gruplara aittir. Zambak
bitkisinin çiçekleri kimi ülke mutfaklarında besin olarak tüketilmektedir
Zambak çiçeklerini ekmek için en uygun zaman sonbahar zamanlarıdır.
Saksı seçimi zambaklar için önemlidir. Yaklaşık 20 cm çapında olması
zambakların daha gülcü ve dayanıklı yetişmesine imkan sağlayacaktır.
Uygun saksı seçiminden sonra zambak için uygun toprak saksıya konulur.
Toprağı hazırlarken gübre olarak eski yanmış çiftlik gübresi, funda yaprağı
ve azda kum kullanılması tercih edilir. Kıs aylarında soğuktan fazla etkilenmemesi
için çok sıcak olmayan yerlerde muhafaza edilmeli ve saksının üst boğumuna kadar kül veya kum koyarak soğuktan 

korunmalıdır. Hızlı şekilde zambak soğanları filizlenip mayıs aylarına doğru çiçek açıp balkonları veya bahçeleri renklendirecektir. 

Zambakların boyları bir-bir buçuk metreye ulaşabilir. Dış etkenlerden (rüzgar) etkilenip kırılmaması için bir destek bağlayarak koruyabilirsiniz.

Zambak Dikimi Nasıl Olmalıdır
Zambak soğanlarının bahçeye dikiminden önce toprak derince işlenmelidir. 
Zambak yetiştiriciliğinde toprak yapısı ve özelliği çok önemlidir. Köklerin 
derinlere doğru gelişmesi ve bol saçak yapması toprak tipi ve toprağın 
havalanma durumuna göre değişiklik gösterebilmektedir. Ayrıca 
zambaklarda soğanın sökülüp dikilme işleminin kök sisteminin gelişmesi 
üzerinde olumlu etkisi olduğu izlenmektedir. Bu gelişmenin topraktaki 
nem miktarının uygun düzeyde bulunduğu geç sonbahar erken kış 
devrelerinde hızlı olduğu saptanmıştır.

Soğanlar hazırlanan dikim yastıklarına 4-6 sıra halinde dikilirler. Her yastık 
arası 40-50 cm genişliğinde yol bırakılmalıdır. Bu yollar vasıtası ile çiçek kesimi 
ve ot kontrol işleri rahatça yapılabilmektedir. Soğanlar sıra üzeri 10-15 cm 
aralıklarla dikilmelidir. Genel olarak dikim aralık, mesafe ve derinlikleri soğan büyüklüğüne göre ayarlanmaktadır. Yapılan üretimde sık dikim 
gerekirse, sıra üzeri ve arası ölçüleri ortalama soğan iriliğinin 1.5 katıolarak hesaplanır. Dikim derinliği ise soğan büyüklüğünün 1-1.5 katı olarak 
hesaplanarak üzeri toprakla kapatılmalıdır.

Soğanların hazırlanan dikim yastıklarına 4 sıra halinde dikilmesinde fayda vardır. Dikim esnasında alabilecek darbelere karşı dikkatli olunmalıdır. 
Zambak dikimi düzgün açılmış çizgilere, soğan tam dik duracak şekilde ve düzgün olarak el ile yapılmalıdır. Dikim esnasında soğanları yaralamaktan, zedelemekten kaçınmalıdır. Pullar için hazırlanan yastıklara, fazla derin olmamak kaydı ile serpme usulü veya 5er cm aralıklar ile seneye 
sökülmek üzere dikilir. Üzerleri mümkün olduğunca hafif toprak ile örtülür.

Gübrelemenin Önemi Nedir
Yeterli ölçüde iyi gübrelenmiş bahçelerde çiçek kalitesi yüksek ve
soğan iriliği fazla olmaktadır. Temel gübrelemede yanmış çiftlik gübresinin
bahçeye dikimden önce verilmesi daha iyi sonuç alınmasını sağlamaktadır.
Taze çiftlik gübresi kesinlikle verilmemelidir. iyi yanmış gübre soğan
dikiminden en geç 2-3 hafta önce toprağa 25-30 cm derinlikte
karıştırılmalıdır.

Temel gübreleme dışında şerbet, soğanlar sap çıkarmaya başladıktan
sonra verilmeye başlanır. Genel olarak sıvı halde (şerbet) gübreleme bitkinin
aktif gelişme ve çiçeklenme devresinde çok yararlı olmaktadır. Bu amaçla
ayda bir kez sıvıgübreleme yapmak çok yararlıdır. Öte yandan zambağın
çiçeklenme dönemi tamamlandıktan sonra gübre uygulaması yapılmalıdır.
Ot Kontrolünün Önemi

Zambak yetiştiriciliğinde, üretim sıraları üzerinde mevsimlik otlar ile çok yıllık ayrık otu sık görülmektedir. Yabancı otlar topraktaki su ve besin maddelerini tüketmekte, yaprak ve sapların gelişmesine engel olmaktadır. Bu nedenle fazla derin olmamak koşulu ile otların temizlenmesi ve toprağın havalanması
amacıyla çapalama yapılmalıdır.
Zambak Nasıl Yetiştirilmelidir?

*Doğrudan güneş ışığı istemeyen bu bitki dolaylı ışıklardan da yararlanabilir.

*Çok fazla soğuk ve sıcak havada bırakmak çiçeğin yapraklarına, çiçeklerine ve köklerine zararlıdır.

*Saksı değişimi iki yılda bir olmak üzere sıcak ayların başladığı zamanlarda yapılmalıdır.

Zambak Bitkisi Nasıl Sulanmalıdır
*Kış ve erken ilkbahar aylarının yeterli ölçüde yağışlı olduğu bölgelerde
sulamaya gerek duyulmaz. Buna karşın hızlı gelişme dönemlerinde
ve fazla terlemenin olduğu aylarda su kaybının karşılanabilmesi için
sulama gerekmektedir.

*Özellikle ilkbahar, gelişme döneminde veya gelişme dönemine geçişte
kurak geçen dönemlerde yaprakların kısa süre içinde sararmaması ve
buna bağlı olarak soğanların iyi gelişmesini sağlamak için çiçeklenme
sonunda sulama yapılmalıdır.

*Aşırı sulamalar ve kötü drenaj kök bölgesi oksijenini azaltacağı için
kök ve soğanları gelişmeden alıkoymakta, hatta çürütmektedir.

*Sulama genellikle yağmurlama veya damlama suretiyle yapılamalıdır.

*Salma sulama toprağı aşındırdığından dolayı kökler ve soğan dışarıda kalmaktadır. Bu da soğanın yanmasına sebep verir.

*Yaz aylarında ise bitkinin suya olan ihtiyacı artacağından bitkiye verilen suyun arttırılması gerekmektedir.

*Su toprağın her tarafına ulaştırılmalıdır.

*Bitkiyi sularken kullanılan kap her sulamada aynı ölçüde, sulamalar aynı günde olmalı ve aynı miktarda su dökülmelidir.

*Zambakta çok büyük bir değişiklik görülmediği sürece sulamada kullanılan kap, ölçü ve su miktarı değiştirilmemelidir.

*Zambak bitkisini yetiştirmede en önemli kural kış aylarında oda sıcaklığının 12 C nin altında olmamasıgerektiğidir.

*Bitkiye kış aylarında musluktan aldığımız soğuk çeşme suyunu vermemeliyiz. Verdiğimiz su oda sıcaklığında olmalıdır.
Zambak Bitkisi Nasıl Bakılır
*Hava akımlarından kolay etkilenen zambak bitkisi bu etkiden korunmalıdır.

*Kış aylarında bitki aşırı soğuktan korunmalıdır.

*Zambak bulunduğu yerde başka cisimlerle temasta bulunmalıdır.

Zambak Bitkisi Nasıl Beslenir
*Zambak bitkisi her çiçekçiden ve seradan alınabilecek vitamin ve mineraller ile yılda en az bir kere topraktan verilmek üzere beslenmelidir.

*Bu beslenme bitkinin ömrünü uzatabileceği gibi çiçeğinin daha güzel görünmesini ve daha çabuk büyümesini sağlayacaktır.

Çiçek Kesimi

Zambak yetiştiriciliğinde amaç, zambağın çiçek ve soğanından yararlanmaktır.
İyi bakım koşullarında ilkbahar sonunda çiçek açar. Sap ucundaki zambak
çiçeklerinin alttan itibaren 1-2 tanesi açtığı zaman sap yerden 10-15 cm
yukarıdan, makas veya keskin bıçak ile kesilir. İyi bakım koşullarında 150cm
olabilen zambak sapı topraktan 30cm yukarıdan kesilince 120cm lik çiçekli sap
yapmış olur.
Zambak Soğanı Sökümü

Zambakların çiçekleri bittikten sonra saplar hafifçe bükülerek çekilir. Ve sap
soğandan kolayca ayrılır. Sap çekiminden sonra bahçe sulandıktan 15 gün
sonra soğanların sökümüne geçilerek toplanır. Toprak yüzüne çıkan soğanlar
sap artılarından özenli bir şekilde temizlenir. Soğanlar toplanırken güneşte
fazla bekletilmeden serin ve gölgeli yerlerde depolanmalıdır